امروزه با افزایش سطح تکنولوژی ساخت خودرو و بوجود آمدن استانداردها و الزامات جدید، موضوع تحقیق و توسعه امری بسیار پر اهمیت در حوزه صنایع خودروسازی به حساب آمده و می توان گفت شریان حیات و استمرار فعالیت اقتصادی بسیاری از شرکت های این صنعت به کارآمدی مهندسان بخش تحقیق توسعه آن شرکت ها وابسته است.

معاونت تحقیق توسعه شرکت مگاموتور از این امر مستثنی نبوده و این معاونت در سال های فعالیت مگاموتور با تلاش بی وقفه در راستای رسیدن به اهداف تعیین شده گروه خودروسازی سایپا و شرکت مگاموتور توانسته است اقدامات خوبی در جهت تولید محصولات جدید، مطابق با استانداردها و الزامات روز و تولید محصولات با کیفیت و صرفه اقتصادی بیشتر دست یابد.

به بهانه اجرای پروژه طراحی سنکرونایزر دوبل برنجی دنده ۱و۲ گیربکس تیبا مصاحبه ای با مهندس محمدرضا بهاری، مدیر پروژه طراحی سنکرونایزر دوبل برنجی (duble cone) در شرکت مگاموتور داشته ایم که در ادامه می خوانید؛

• در باره ضرورت هایی که منجر به شروع این پروژه گردید بفرمایید.

پروژه طراحی سنکرونایزر دوبل برنجی (duble cone) دنده ۱و۲ گیربکس تیبا از اوایل سال ۹۴ در معاونت تحقیق و توسعه تعریف و آغاز گردید. طبق اطلاعات دریافتی از مشتریان خودرو تیبا در مورد بد جاروی دنده ۱و۲ و با توجه به آمارهای مربوط به نرخ تعویض قطعات در دوره گارانتی و قرار گرفتن قطعات مرتبط با سنکرونایزر دنده ۱و۲ در لیست قطعات پرتعویض و افزایش هزینه های کلیم قطعات برای شرکت مگاموتور پس از بررسی های صورت گرفته و تستهای انجام شده و همچنین بررسی گیربکسهای مشابه و جدید، یکی از راهکارهای رفع مشکلات فوق (بهبود جاروی دنده و افزایش عمر قطعات مرتبط) استفاده از سنکرونایزر دوبل برنجی عنوان گردید.

با توجه به موارد فوق، پروژه مذکور در معاونت تحقیق و توسعه (مدیریت طراحی گیربکس) تعریف و انجام شد.

• چه واحدهایی در این پروژه همکاری داشته اند؟
• مدیریت این پروژه در بخش مدیریت طراحی گیربکس، معاونت تحقیق و توسعه مگاموتور انجام شده است

و در این پروژه با توجه به گستردگی کار، همکاران اداره آزمایشگاه محصول تحقیق و توسعه، آزمایشگاه اندازه گیری دقیق معاونت کیفیت، معاونتهای بازرگانی، تامین، مهندسی و تولید همکاری صمیمانه داشته اند.

• چه اقدامات در این پروژه صورت گرفت؟

در این پروژه پس از انجام مطالعات اولیه و آنالیزهای صورت گرفته، طرح سنکرونایزر فعلی دنده ۱و۲ که از نوع تک برنجی(single cone) می باشد، به طرح دوبل برنجی (duble cone) تغییر یافته است. به منظور انجام این تغییر تعداد ۱۲ قطعه از گیربکس تیبا (شامل شفت ثانویه، دنده یک، دنده دو، توپی ۱و۲، کشویی ۱و۲، دنده برنجی یک، دنده برنجی دو، میل ماهک ۱و۲، ماهک ۱و۲ و غیره) دچار تغییر شده و مجددا طراحی شده است.

پس از پایان طراحی اولیه، کلیه قطعات جدید نمونه سازی، تامین و پس از دریافت قطعات گیربکسهای جدید در خط مونتاژ، تولید و برای امکان انجام مونتاژ محصول جدید برخی از فرآیندهای مونتاژ گیربکس دچار تغییر شد .

پس از تولید نمونه های گیربکس جدید، تستهای صحه گذاری در سطح خودرو و گیربکس انجام و نتایج آنالیز و بررسی گردید، در ادامه متناسب با نتایج تست های صحه گذاری در جهت رفع مشکلات جزئی که مشاهده شده بود، تغییرات مورد نیاز در نقشه قطعات انجام و نقشه ها جهت ساخت قالب و ابزار نهایی، جاری سازی گردید.

پس از ساخت قالب و ابزارهای مورد نیاز توسط شرکتهای تولید کننده و انجام فرآیند کنترل کیفیت، محموله یکروز خط جهت مونتاژ روی خودرو، به شرکت سایپا ارسال و بازخورد های کیفی دریافت شد.

• این پروژه تا زمان بهره برداری چه مراحلی را گذراند؟ میزان موفقیت در این پروژه را چگونه ارزیابی می کنید؟

پروژه فوق از اوایل سال ۹۴ شروع و پس از طی مراحل طراحی، نمونه سازی، تست و صحه گذاری، در اوایل سال ۹۵ توسط شرکت سایپا تایید و جاری سازی شد. این پروژه در برخی موارد با تاخیرهایی مواجه بود بعنوان مثال تامین قطعات با کیفیت برای این پروژه که بسیار با اهمیت است را می توان عنوان کرد.

با این وجود و با تلاش همکاران معاونتهای بازرگانی و تامین، این پروژه از بهمن سال ۹۵ به تولید انبوه رسیده و درحال حاضر بر روی کلیه محصولات خانواده X200 در حال نصب می باشد.

طبق بازخوردهای دریافتی از شرکت سایپا، جاروی دنده یک و دو که هدف اصلی تعریف پروژه بوده است، در محصولات تولید شده، بهبود قابل توجهی داشته است.

• چه میزان از توانایی های علمی پرسنل مگاموتور در این پروژه استفاده شد؟

پروژه فوق بدون استفاده از شرکتهای مشاور و طراح خارجی و توسط کارشناسان معاونت تحقیق و توسعه و با پشتیبانی همکاران معاونت های بازرگانی و تامین (زنجیره تامین مگاموتور) انجام شده است. بررسی موارد مشابه نشان می دهد در صورت درخواست از شرکتهای مشاور و طراحی خارجی برای انجام این پروژه می بایست مبلغی معادل یک و نیم میلیون یورو هزینه می­گردید و می توان گفت با اجرای این پروژه در مجموع معادل تقریبی ۵.۵ میلیارد تومان صرفه جویی حاص شد.

• آیا این پروژه در کشورهای صاحب صنعت خودرو از جمله موضوعات روز است یا قدیمی به حساب می آید؟

سنکرونایزرها یکی از المان های کلیدی در گیربکس های دستی می باشندکه بر اساس تعداد سطوح مخروطی به ۳ دسته تک مخروطی یا single cone، دو مخروطی یا double cone و سه مخروطی یا triple cone  تقسیم می شوند.

نوع سنکرونایزر در گیربکس یک خودرو سواری، متناسب با مشخصات موتور و خودرو انتخاب می شود. در خودروهای سواری بزرگتر و مجهز به موتورهای با گشتاور بالا، همواره از سنکرونایزرهای بزرگتر و نوع دوبل برنجی (double cone) یا با سه سطح مخروطی (Triple Cone) استفاده می شود. همچنین تکنولوژی های دیگری در راستای تقویت سنکرونایزر گیربکسها استفاده می شود که از این میان می توان به بهبود در آلیاژهای مصرفی در ساخت دنده های برنجی و استفاده پوشش های کربنی اشاره کرد.

تقریبا در اکثر کشورهای صاحب صنعت خودرو، در گیربکس خوردروهای سواری از سنکرونایزر دوبل برنجی(Double Cone)  و یا با سه سطح مخروطی (Triple cone) استفاده می شود. با این وجود در کشورهای پیشرفته تر مثل آلمان و ژاپن از تکنولوژیهای جدید در تولید این سنکرونایزرها استفاده می گردد که در کیفیت و یکنواختی محصول نهایی افزایش قابل توجهی ایجاد می کند. همچنین مواد اولیه مصرفی در ساخت دنده های برنجی در این کشورها جدیدتر و با عمر بالاتر می باشد. تکنولوژیهای جدید مثل استفاده از پوشش های کربنی در رینگهای برنجی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

بر اساس مطالعات صورت گرفته و با در نظر گرفتن توان موتور تیبا و مشخصات خودرویی پلتفرم X200 در این پروژه جهت بهبود جاروی دنده ها و افزایش عمر سنکرونایزرها از نوع دوبل برنجی ( Double Cone)  آن استفاده شده است.

• چرا در ایران و مخصوصا شرکت ما اجرای این پروژه زودتر از اینها صورت نگرفت؟

استفاده از یک تکنولوژی در قوای محرکه در اکثر مواقع منجر به افزایش قیمت محصول تولیدی می شود. لذا می بایست هزینه های مرتبط توسط مشتری قابل تحمل و پذیرش باشد. از طرف دیگر، همانگونه که قبلا اشاره شد، استفاده از یک تکنولوژی می بایست به لحاط فنی هم توجیه داشته باشد. درخصوص سنکرونایزرها، کلیه شرکتهای خودروسازی متناسب با نوع خودرو و نوع موتور آن (مقدار گشتاور و توان) اقدام به استفاده از سنکرونایزر مناسب (تک برنجی، دوبل برنجی یا با سه سطح مخروطی) می نمایند.

در ایران و به موازات تعریف پروژه تیبا که از موتور با گشتاور و توان بالاتری نسبت به خودرو پراید برخوردار می باشد، نیاز به استفاده از سنکرونایزر دوبل برنجی احساس گردید. این موضوع با توجه به بالا رفتن سطح انتظارات مشتریان و همچنین افزایش قیمت خودروها از توجیه بالاتری برخوردار گردید.

• در خصوص نقاط قوت و نقاط قابل بهبود که در راستای این پروژه با آن روبرو شدید بفرمایید.

بارزترین نقطه قوت این پروژه استفاده از توان و ظرفیت کارشناسان شرکت مگاموتور در طراحی و تولید محصول جدید بوده است. این امر منجر به افزایش توان تخصصی آنها و همچنین افزایش اعتماد به نفس در انجام پروژه های آتی شده است.

در چنین پروژه هایی که شرکتهای مشاور خارجی حضور ندارند، همواره می بایست از شرکت های قطعه ساز با بالاترین سطح دانش تخصصی استفاده گردد تا علاوه بر پشتیبانی فنی پروژه، زمان مورد نیاز در ساخت نمونه ها و تولیدی شدن پروژه کاهش یابد. این موضوع در چند قطعه جدید این پروژه رعایت نشد که منجر به تاخیر زمانی در پروژه گردید.

در پایان لازم می دانم از تمامی پرسنل مدیریت طراحی گیربکس که در اجرای تمامی مراحل پروژه صمیمانه همکاری نموده اند، مخصوصا جناب آقای مهندس درخشان(مدیریت طراحی گیربکس) که با تلاش و کوشش بی نظیر خود، تجربیات ارزشمندشان را در اختیار پروژه قرار دادند و جناب آقای مهندس رادمهر که در مراحل پروژه صمیمانه همکاری نموده اند، تقدیر و تشکر نمایم.